Transparantie-index Volunteer Correct: vooralsnog een wassen neus!

Op 2 maart presenteert Volunteer Correct de transparantie-index. Met dit initiatief belooft deze stichting het kaf van het koren te scheiden in het aanbod van internationaal vrijwilligerswerk.

Gaat de transparantie-index iets bijdragen aan de complexe discussie over nut en noodzaak van vrijwilligerswerk in het buitenland? Wij vrezen van niet.

Voluntourism

Er is nog veel te leren en te verbeteren als het gaat om vrijwilligerswerk in het buitenland. Daar zijn wij, als aanbieder van vrijwilligerswerk, van overtuigd. In de afgelopen jaren is het bewustzijn dat vrijwilligerswerk ook een keerzijde heeft, dankzij een aantal initiatieven, verder gegroeid. Zo heeft Unicef met de campagne ‘Kinderen zijn geen toeristische attractie’ hier een belangrijke bijdrage aan geleverd. De documentaire #Doinggood en de heldere richtlijnen van het Better Care Network helpen zowel organisaties als vrijwilligers kritisch te kijken naar vrijwilligerswerk. In de documentaire Last Minute Weeshuis weet Karin van Mullem haarscherp naar voren te brengen wat de negatieve effecten van vrijwilligerswerk met kinderen kunnen zijn. Daarentegen draagt het publiceren van een ranglijst op basis van eenzijdig vastgestelde criteria weinig bij aan de verbeteringen die Volunteer Correct beoogt.

De transparantie-index zou (potentiële) vrijwilligers moeten helpen

Met haar ‘transparantie-index’ wil Volunteer Correct inzetten op transparantie in het aanbod. Dit instrument is een zelfontworpen meetlat, die de stichting uitsluitend langs de online aangeboden informatie van vrijwilligersorganisaties heeft gelegd. Het resultaat is een kwaliteitsranglijst van 66 organisaties, gerangschikt op de mate waarin de informatie scoort op de thema’s die Volunteer Correct van belang acht. Volgens de bedenkers van de index kan de (aanstaande) vrijwilliger daarmee veel beter bepalen voor welke (bemiddelings)organisatie hij kiest.

Er is natuurlijk niets op tegen om de (potentiële) vrijwilliger, in een sector waarin het aanbod zo divers is, hulp te bieden bij het zoeken naar een goede organisatie. De transparantie-index vertelt helaas niets over de mate waarin de vrijwilligerswerkprojecten werkelijk verantwoord en effectief zijn. In het kader van het onderzoek zijn geen kritische vragen gesteld aan vrijwilligers die door de betreffende organisatie zijn bemiddeld. Organisaties zijn niet gevraagd naar het beleid en de protocollen die gehanteerd worden, laat staan dat er onderzoek gedaan is naar de werkwijze ter plaatse in het ontwikkelingsland. Wij veronderstellen dat de potentiële vrijwilliger uitstekend in staat is informatie te lezen en te interpreteren op Internet. Sterker nog: laten we hem niet onderschatten door keuzes voor te schrijven met ranglijsten, maar juist aanmoedigen zijn eigen zoektocht en kritische afwegingen te maken. Richtlijnen of een handige checklist zouden hierbij beter helpen. 

Wie schrijft die blijft

Volunteer Correct probeert naar eigen zeggen “met de index ook de zendende organisaties geleidelijk te bewegen naar een basis van gemeenschappelijkheid, resulterend in grotere mate van vergelijkbaarheid.” Dat de stichting dat moment nog wel even wil uitstellen bewijst men met de reactie op een vraag op de eigen website: “De keuze om de verschillende organisaties pas na het onderzoek te benaderen had te maken met onze vrees dat anders het onderzoeksveld tijdens het onderzoek al in beweging zou komen.” Het belang van verbeteringen in de vrijwilligerssector lijkt daarmee ondergeschikt aan het belang van Volunteer Correct om een ranglijst te publiceren.

Welk probleem opgelost wordt als organisaties de index omarmen en ‘volunteer correcte’ informatie op hun websites plaatsen, blijft onduidelijk. Organisaties die schrijftalent in huis hebben draaien daar hun hand niet voor om. De vrijwilliger vindt op deze ‘volunteer correcte’ websites echter geen informatie over de daadwerkelijke prestaties van organisaties en projecten. De suggestie dat een organisatie in het linker rijtje beter presteert dan de rest wordt met de uitspraak dat het kaf van het koren wordt gescheiden ten onrechte gewekt.

Practice what you preach

De lancering van de transparantie-index roept de vraag op hoe transparant (de werkwijze van) Volunteer Correct zelf is. De gehanteerde criteria in het onderzoek zijn niet met de betrokkenen besproken of gedeeld. Beoordelingen zijn evenmin ter verificatie voorgelegd aan de betreffende organisatie. Het eindrapport is tot op heden nog niet gedeeld met de organisaties die aan het onderzoek onderworpen zijn. Volunteer Correct zegt wel op haar website “alvast een tipje van de sluier op te lichten” in het maartnummer van mediapartner OneWorld.

Op de eigen website wordt over de financiën niets vermeld. Natuurlijk hoeft een ANBI-stichting met een verlengd boekjaar nog geen jaarrekening te publiceren. Maar van een club die andere organisaties beoordeelt op transparantie mag verwacht worden dat er helder inzicht gegeven wordt in de inkomsten en uitgaven. Betalen de bestuursleden de buitenlandse reizen zelf? Welke kosten worden door de stichting gedragen? Wat hebben de vrijwilligers in het project Kaapstad moeten betalen aan Volunteer Correct en aan welke gedragscodes moest deze groep zich houden? Hierover is niets terug te vinden op de website.

Aan onze 26e plaats in de rangschikking van Volunteer Correct hechten wij vooralsnog geen waarde. Wij vragen ons niet af of wij volgens de normen van Volunteer Correct tot het kaf of het koren behoren. We gaan wel graag de dialoog aan over dat wat ook wij beter of anders kunnen doen.

Jacqueline Dunnink

Leuk artikel? Deel het!

Reageren? Graag!